Aandacht voor relaties en seksualiteit op middelbare scholen maakt leerlingen weerbaar en brengt waarden en normen bij zodat zij (later) verantwoorde keuzes maken.

Leerlingen in het voortgezet onderwijs zijn zich volop aan het ontwikkelen op het gebied van relaties en seksualiteit. Seksuele vorming geeft leerlingen op tijd de juiste informatie en laat ze nadenken over hun eigen normen en waarden op het gebied van relaties en seksualiteit. Dit is belangrijk voor het voorkomen van ongewenste zwangerschappen, seksuele grensoverschrijding, seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA) en homonegatief gedrag. Jongeren worden zo bewust van hun wensen en grenzen en gaan respectvol met elkaar om. Zo dragen ze bij aan een veilig schoolklimaat.

Vignet Gezonde School

Om goed te werken aan het thema relaties en seksualiteit, werk je als middelbare school aan vier pijlers van de Gezonde School. Deze pijlers zijn educatie, omgeving, beleid en signalering. 

Wil je als school laten zien dat je integraal werkt aan gezondheidsbevordering? Dan kun je het themacertificaat relaties en seksualiteit van het vignet Gezonde School aanvragen.

De school besteedt structureel aandacht aan relationele en seksuele vorming van alle leerlingen. Dit kan door gebruik te maken van een lespakket of een erkende interventie.

In de lessen over relaties en seksualiteit komen onderwerpen aan bod als lichamelijke ontwikkeling, veilig vrijen, wensen en grenzen, seksuele grensoverschrijding en (acceptatie van) seksuele diversiteit. Door ouders te informeren over het lesprogramma zijn zij beter voorbereid als kinderen thuiskomen met vragen over deze onderwerpen.

Voor medewerkers biedt de school de mogelijkheid voor bij- of nascholing op het gebied van relaties en seksualiteit.

Passende interventies:

  • Lang Leve de Liefde: lesmethode over liefde, relaties, veilig vrijen en seksualiteit voor het voortgezet (speciaal) onderwijs en het mbo. Daarnaast kan je kiezen uit verschillende aanvullende lesmodules.
  • Teamtraining "Lesgeven in de liefde": in deze training krijgen docenten inzicht in de seksuele ontwikkeling van jongeren, tips voor het praten met leerlingen over deze intieme onderwerpen en maken ze kennis met verschillende lesmethodes en materialen. Voor meer informatie over de teamtraining mail naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..
  • Je lijf, je lief!: lesprogramma voor de eerste en tweede klas in het praktijkonderwijs, bestaand uit vijf lessen met aandacht voor rolverdeling, grenzen aangeven en respecteren en groepsdruk. De lessen zijn bedoeld voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking.
  • Girls' Talk: counselingsprogramma voor kwetsbare meiden in de leeftijd van 14 tot 21 jaar met een vmbo opleiding of lager. Girls’ Talk is erop gericht om meiden relationeel en seksueel weerbaar te maken.
  • Girls' Talk (+): speciaal ontwikkeld voor meiden met een lichte verstandelijke beperking (speciaal en praktijkonderwijs) van 14 tot 21 jaar oud.
  • Make a move: groepscounselingsprogramma van 8 bijeenkomsten over seksualiteit, relaties en weerbaarheid voor jongens (vmbo- en mbo-niveau) in de leeftijd van 12 tot 18 jaar.
  • Make a move (+): Speciaal ontwikkeld voor jongens met een licht verstandelijke beperking (speciaal en praktijkonderwijs) van 14 tot 21 jaar oud.
  • Beloved: doorlopende leerlijn seksuele vorming voor christelijk onderwijs, bestaand uit vier modules geschikt voor vier leerjaren. De leerlijn wordt opgenomen in het bestaande schoolplan, docenten worden getraind en ouders betrokken voor een integrale aanpak.
  • Living Loving: doorlopende leerlijn seksuele vorming voor vier leerjaren. De leerlijn wordt opgenomen in het bestaande schoolplan, docenten worden getraind en ouders betrokken voor een integrale aanpak.
  • Can you fix it?: een gameplatform voor het verminderen van seksueel grensoverschrijdend gedrag van jongeren tussen de 12 en 18 jaar oud.
  • Girls Choice en Boys R Us: interactieve bordspellen voor meisjes (10 tot 15 jaar oud) en jongens (10 tot 13 jaar oud of 13 jaar en ouder)
  • Beware of Loverboys: richt zich op meiden in de leeftijd van 13 tot en met 18 jaar oud in het regulier en/of speciaal onderwijs, met al hoofddoel om de kwetsbaarheid voor loverboys 3.0 en andere (online) seksuele grensoverschrijding te verkleinen.
  • Escaperoom "Het stopt bij jou" over shame-sexting: Leerlingen van 11 tot en met 17 jaar oud leren hoe ze shamesexting tegen kunnen gaan door op een juiste manier met doorgestuurde sexts om te gaan, waardoor psychische schade en victimblaming van de slachtoffers voorkomen wordt.. De escaperoom wordt gespeeld in groepjes van maximaal 15 leerlingen.

De school treft voldoende praktische maatregelen om onveilige situaties en seksueel grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Bijvoorbeeld door verlichting op donkere plekken, toezicht op het schoolplein, camera toezicht en internetfilters. Ook kan de school laten zien dat ze een veilig klimaat hebben rondom seksuele diversiteit, bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een Gender & Sexuality Alliance.

Passende interventies:

  • GSA - Gender & Sexuality Alliance: Een groep van leerlingen die vinden dat iedereen op hun school de vrijheid moet hebben om te kunnen zijn wie ze zijn, zonder zich daarvoor te hoeven schamen of verantwoorden. Het doel is om een positieve norm ten aanzien van seksuele- en genderdiversiteit te realiseren, waardoor het schoolklimaat veiliger is.
  • Ouderavond "Praten met je kind over relaties en seksualiteit": interactieve, online ouderavond. Ouders krijgen handige tips mee om te praten over seksualiteit met hun puber(s).

De school heeft visie en beleid opgesteld waarin staat hoe de school wil bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling van leerlingen, de rol van seksuele vorming hierin hoe seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt voorkomen. Leerlingen en ouders zijn bij de beleidsvorming betrokken.

De school heeft gedragsregels opgesteld over omgangsvormen in en rond de school met betrekking tot relaties en seksualiteit. Deze gedragsregels gelden voor leerlingen en medewerkers. Het beleid en de regels zijn vastgesteld in het schoolplan en worden geëvalueerd.

Passende interventies:

  • Lang Leve de Liefde: lesmethode over liefde, relaties, veilig vrijen en seksualiteit voor het voortgezet (speciaal) onderwijs en het mbo. Daarnaast kan je kiezen uit verschillende aanvullende lesmodules.
  • Beloved: doorlopende leerlijn seksuele vorming voor christelijk onderwijs, bestaand uit vier modules geschikt voor vier leerjaren. De leerlijn wordt opgenomen in het bestaande schoolplan, docenten worden getraind en ouders betrokken voor een integrale aanpak.
  • Living Loving: doorlopende leerlijn seksuele vorming voor vier leerjaren. De leerlijn wordt opgenomen in het bestaande schoolplan, docenten worden getraind en ouders betrokken voor een integrale aanpak.
  • Seksuele vorming algemeen: op deze website vind je tips om relaties en seksualiteit structureel een plek te geven in het beleid van de school.

De school heeft inzicht in hoe het met leerlingen gaat op het gebied van relaties en seksualiteit. Denk daarbij aan veiligheid, signalen van grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik.

Schoolmedewerkers zijn getraind in de meldcode en in het signaleren en bespreekbaar maken van zorgen op het gebied van relaties en seksualiteit bij leerlingen.

Alle medewerkers zijn op de hoogte van de route bij het signaleren van problemen en de hulp die op en/of rond school geboden wordt.
Ook voor leerlingen en hun ouders moet duidelijk zijn bij wie ze terecht kunnen met vragen over relaties en seksualiteit.

Passende interventies:

  • Vlaggensysteem: het Vlaggensysteem stimuleert gezond seksueel gedrag en draagt bij aan het voorkómen en terugdringen van seksueel grensoverschrijdend gedrag onder kinderen en jongeren.
  • Girls' Talk: counselingsprogramma voor kwetsbare meiden in de leeftijd van 14 tot 21 jaar met een vmbo opleiding of lager. Girls’ Talk is erop gericht om meiden relationeel en seksueel weerbaar te maken.
  • Girls' Talk (+): speciaal ontwikkeld voor meiden met een lichte verstandelijke beperking (speciaal en praktijkonderwijs) van 14 tot 21 jaar oud.
  • Make a move: groepscounselingsprogramma van 8 bijeenkomsten over seksualiteit, relaties en weerbaarheid voor jongens (vmbo- en mbo-niveau) in de leeftijd van 12 tot 18 jaar.
  • Make a move (+): Speciaal ontwikkeld voor jongens met een licht verstandelijke beperking (speciaal en praktijkonderwijs) van 14 tot 21 jaar oud.

Tips

  • Er zijn veel (spel)materialen die helpen om op een leuke en laagdrempelige manier met jongeren in gesprek te gaan over relaties en seksualiteit. Denk bijvoorbeeld aan bordspellen, de anticonceptiekoffer of een bingospel. Bij GGD Twente kun je terecht voor het gratis lenen van (spel)materialen.

  • Jaarlijks wordt in de week van Valentijnsdag de landelijke projectweek Week van de liefde georganiseerd. Tijdens deze projectweek maken middelbare scholen kennis met het thema Relaties en seksualiteit en maken ze bijbehorende onderwerpen bespreekbaar. Docenten kunnen tijdens deze week gratis trainingen volgen. Ook is er divers materiaal en informatie beschikbaar.

  • Paarse Vrijdag is dé grote actiedag van de GSA (Gender & Sexuality Alliance). Door elk jaar op de tweede vrijdag in december de school paars te kleuren, zet GSA zich in voor seksuele- en genderdiversiteit als norm. Daarnaast is Paarse Vrijdag een goed moment om in de les aandacht te besteden aan seksuele- en genderdiversiteit.

Ouders kunnen voor meer tips de website van Loes raadplegen. 

Jongeren tussen de 13 en 23 jaar kunnen terecht op de website van Jouw GGD. Hier kunnen ze vragen stellen over gezondheid, relaties, lichaam, seks, gevoel, alcohol, roken, drugs en media. Jongeren kunnen hier chatten met een professional.

Voor meer tips, advies of ondersteuning bij het inbedden van relationele en seksuele vorming bij jou op school kun je contact opnemen met de Gezonde School-adviseur door te mailen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..